Voorbereiden

Veel ouders gaan zonder voorbereiding naar een medische afspraak en laten zich ter plekke begeleiden. Dat is begrijpelijk, hoe weet je immers wat je wel of niet moet doen? Precies daarom bestaat deze cursus! In deze module gaan we dieper in op het belang van een goede voorbereiding en hoe je dit kunt aanpakken. Elk kind is anders, en wat voor de één werkt, zal voor de ander minder effectief zijn. Het begeleiden van een kind is nu eenmaal geen “one size fits all” principe. Jij als ouder kent je kind, van die kennis moet veel meer gebruik gemaakt worden.

Hoewel sommige medische situaties niet te voorspellen of voor te bereiden zijn, is de meeste zorg (enigszins) planbaar. In de latere modules behandelen we specifieke situaties maar hier geef ik alvast algemene richtlijnen.

De eerste stap is dat jij als ouder weet wat je kind kan verwachten. Soms weet je dat al omdat je er zelf ervaring mee hebt, zoals een bezoek aan de tandarts, maar soms is het voor jou ook nog onbekend, zoals een onderzoek bij een specialist in het ziekenhuis. Je kunt dan de volgende bronnen gebruiken om kennis te vergaren:

• De website van de zorginstelling – Veel ziekenhuizen en praktijken bieden folders of online informatie.
• Google of ChatGPT – Zoek naar uitleg over de specifieke handeling. Wees hierbij wel kritisch. Als je twijfelt of de informatie klopt, overleg dan met de desbetreffende zorgverlener.
• Neem contact op met de zorgverlener – Bel of mail als je vragen hebt over de medische handeling, zodat je goed geïnformeerd bent. Vaak kom je in contact met een assistente. Zij kunnen veel vragen beantwoorden en als ze het antwoord niet weten, kunnen ze het in ieder geval navragen. Vragen die je zou kunnen stellen:

“Ik zou mijn kind graag goed voorbereiden.
Kan je me vertellen hoe de afspraak er van het begin tot het einde ongeveer uitziet?
Hoe veel tijd is er?
Wat verwachten jullie van mij als ouder?
Hoe ervaren andere kinderen deze afspraak/handeling?
Wat als mijn kind niet meewerkt of gespannen is? Hoe gaan jullie hiermee om?”

Bedenk welke informatie je met je kind wilt delen en houd rekening met:

• Leeftijd, ontwikkelingsniveau en karakter – Wat begrijpt je kind en wat blijft hangen? Voor jonge kinderen kan het helpen om de situatie kort na te spelen en per stap uit te leggen wat er gebeurt. Oudere kinderen kunnen soms meer met mondelinge uitleg. Er zijn kinderen die zich snel zorgen maken, andere kinderen vinden ‘alles best’. Probeer in te schatten wat voor jouw kind werkt.

• Less is more – Het is zeker goed om dingen uit te leggen, maar het liefst zo feitelijk mogelijk. Dingen waarvan je nog niet weet hoe ze lopen, mag je best aan de verbeelding over laten. Juist door te veel in te vullen, kan het kind op het moment zelf het idee krijgen dat het anders loopt of zich onnodig veel zorgen maken. We gaan er daarnaast ook vanuit dat het kind op het moment zelf zo goed is afgeleid dat het niet door heeft wat er precies gebeurt.

• Helpend taalgebruik – iets wat ontzettend, je raadt het al, helpend is. Let erop dat het positief suggestief taalgebruik is en geen negatief suggestief taalgebruik. Jouw idee van hoe iets gaat zijn, kan voor je kind heel anders voelen. Taal kan daarin heel veel doen.

Voorbeeld van negatief suggestief taalgebruik:

Hoe vaak zeggen we niet tegen een kind wat geopereerd gaat worden: “spannend he?”. Daarmee suggereer je dat het spannend zou moeten zijn en creëert het mogelijk angst bij je kind. Terwijl ik geregeld kinderen ben tegengekomen die het heel interessant vonden en er naar uit keken om er op school over te vertellen.

Voorbeeld van positief suggestief taalgebruik:

“Je zal zien dat de verdovende pleister goed zijn werk heeft gedaan”. Dit vergroot juist het vertrouwen in wat er staat te gebeuren.

Er zijn hulpmiddelen die medische handelingen minder stressvol maken. Bijvoorbeeld:

• EMLA-zalf – Bij een vaccinatie, bloedafname of het inbrengen van een infuus helpt de verdovende zalf EMLA heel goed. Deze zalf is te verkrijgen op recept via de huisarts. De pleister is ook te koop bij de Etos maar persoonlijk heeft de zalf mijn voorkeur.

Lees deze goed door, want dit middel wordt regelmatig onjuist gebruikt waardoor het veel minder effect heeft.

In de bijsluiter vind je vanaf welke leeftijd je welke dosering mag gebruiken. De link naar de bijsluiter staat in de infosheet.

Een veel voorkomende fabel over EMLA is dat het de vaten minder zichtbaar zou maken. Dit klopt ook maar als je de zalf 10 minuten voor de procedure verwijdert, worden ze weer goed zichtbaar.

• Desensitiseren – Hoe groter de spanning bij je kind is, hoe belangrijker het is om te desensitiseren. Dit houdt in dat je je kind laat wennen aan bepaalde voorwerpen die gebruikt gaan worden met als gevolg dat ze minder spanning oproepen. Als je weet wat het onderzoek of de handeling inhoudt, weet je waarschijnlijk ook welke materialen eraan te pas komen. Desensitiseren werkt niet alleen bij voorwerpen maar ook bij ruimtes en mensen. Ga dus gerust eens naar de tandarts of dokter zonder dat er iets moet gebeuren.

Stel, je kind gaat onder narcose. Dan kan het helpend zijn om het kapje of het infuus waardoor hij gaat slapen te laten zien. Je kunt het ergens in de woonkamer neerleggen zodat het kind het kan onderzoeken, aanraken en er mee kan spelen. Ook bij jonge kinderen die nog weinig begrip van taal hebben, kan dit heel goed helpen. Deze materialen kan je (te leen) vragen bij de desbetreffende zorginstelling. Lijkt het wel mee te vallen met de spanning bij je kind, dan kan je er ook voor kiezen om online een afbeelding te laten zien.

• Ademhalingsoefeningen kunnen zowel voor, tijdens als na een behandeling effectief zijn om tot rust te komen en de focus te verleggen. In de module ‘Afleiden’ vind je een aantal voorbeelden.

Betrek je kind bij de voorbereiding, mits de leeftijd dit toelaat natuurlijk. Nu zou ik hier een leeftijdsindicatie kunnen geven maar ik geloof echt dat jij zelf kunt beoordelen of jouw kind dit al wel of nog niet kan.

• Luister naar zijn of haar suggesties en help je kind om hier reële opties van te maken. Stel, je kind zegt dat hij door niemand aangeraakt wil worden terwijl jullie bloed gaan laten afnemen, dan is dat niet reëel. Je kunt dan de suggestie doen om aan de zorgverlener te vragen of hij het wil aankondigen wanneer hij het kind gaat aanraken. Vervolgens is het natuurlijk de kunst om door middel van afleiding de spanning niet te laten oplopen tijdens de medische handeling.

• Wees eerlijk over onzekerheden – Als je ergens over twijfelt, zeg je dat deel van het plan niet toe maar spreek je af dat jullie het bespreken met de zorgverlener. Geef hierbij aan dat het dus nog niet precies duidelijk is wat het antwoord gaat zijn. Als jouw kind het nodig heeft om hier duidelijkheid over te hebben (bijvoorbeeld gezien de leeftijd), bel dan gerust met de desbetreffende instantie.

• Benadruk dat jullie dit samen doen en dat jij er bent om je kind te helpen. “We gaan dit samen doen, ik ben er om je te helpen en je zult merken dat het fijn is om samen … (afleiding) te doen”.

In de volgende module gaan we verder met stap 5. Het complete plan overzichtelijk onder elkaar, vinden jullie hier

Wist je dat praten met je kind over wat er gebeurt al vanaf de geboorte belangrijk is? Zelfs bij prematuren is bewezen dat uitleg van wat er staat te gebeuren, en dus het horen van jouw geruststellende stem, stress vermindert. Tot in de jaren ’80 werden baby’s zonder verdoving geopereerd, maar onderzoek heeft inmiddels aangetoond dat zij, net als oudere kinderen, ook baat hebben bij voorbereiding, geruststelling en uiteraard verdoving.

💡 Meer weten? In dit artikel wordt uitgelegd dat de stem van de moeder troostend werkt bij pijn.

Een goede voorbereiding maakt het verschil! Niet door elk detail te voorspellen, maar door te weten wat je kunt doen. Jij kent je kind en die kennis helpt enorm om van een medische handeling een succes te maken.

De bronnen van dit hoofdstuk vind je hier.